De barmhartige Samaritaan revisited
Een zondag in de crypte:
Wie is mijn naaste?, kreeg Jezus als vraag voorgeschoteld.
En wat wel vaker gebeurde: Hij vertelde een verhaal als antwoord. Het verhaal zoals het de boeken, pardon hét Boek, in ging en de barmhartige Samaritaan zou gaan heten. Een bestseller in prekenland. Een rijk verhaal, zo zei ik in de kerkdienst, en ik kaderde het in de spanning tussen Jezus en de religieuze leiders uit zijn tijd.
De laatsten krijgen onder uit de zak in het verhaal van Jezus, omdat twee tempeldienaren met een boog om een machteloos en bebloed slachtoffer heen lopen en een Samaritaan, een andersdenkende gelovige, wél helpt. Wie is de naaste in dit verhaal? Hij die helpt natuurlijk. Maar, vertelde ik, die tempeldienaren zouden een week niet kunnen werken als ze zouden helpen en met bloed in aanraking zouden komen. Het woord ‘belangen’ viel. Ten koste van degelijke bijbeluitleg (of misschien juist een mooie bijdrage) buitelden de meningen over elkaar heen en werd het een barmhartige Samaritaan revisited:
Wat te denken van het slachtoffer, dat bijna dood aan de kant van de weg ligt, wakker wordt en ziet dat zijn redder uit een bedenkelijk religieus milieu komt? Dat is ook schrikken en het doet zijn discriminerende mening bijstellen. Willen we meer of minder Samaritanen in ons land?…
Die tempeldienaren kregen ook een andere en moderne identiteit: het zijn de mensen die niet luisteren naar wat de echte noden van de mensen zijn en schermen met regels en protocollen, terwijl ze als hulpverleners betaald worden. Zij denken te weten wat goed voor ons is en ons om te kunnen vormen tot mensen die we niet willen zijn of waar we niet gelukkig van worden. Maar misschien doen ze het toch ook wel uit liefde. Wie kan het zeggen?
En slachtoffers hebben ook vele gezichten. Mensen die zichzelf tekort doen, zichzelf laten gaan of zich deze rol toebedelen om vooral maar geholpen te worden en zelf met de handen over elkaar, pardon ophoudend, getrakteerd willen worden op geldelijke genoegdoeningen.
En die rovers dan die die man neersloegen: misschien zijn ze zelf ook slachtoffers. Dat zie je vaak: slachtoffers maken slachtoffers. Niet alles in het leven is maakbaar. Niet alles is eenduidig….
Je weet het niet, zei iemand. Je weet het allemaal niet.
Het verhaal van de barmhartige Samaritaan werd naar onze wereld getransponeerd en herkenbaarder dan ooit, maar verloor de simpelheid als antwoord op wie naaste is voor de ander, Het kan iedereen zijn, maar het ligt aan de intentie waarom we dingen wel of niet doen en dat moeten we ons bewust blijven. Maar een andere samenvatting is ook goed. Mooi toch.
Mark Lieshout