Verslag Lourdesreis door Dr. Co van Melle
LOURDESREIS van het DRUGSPASTORAAT van 11-17 SEPT. 2022
Laat je licht schijnen, zegt Jezus, opdat de mensen je goede werken zien. Hij gebruikt daarbij het beeld van een stad op een berg, die niet verborgen kan/ mag worden. Dat beeld houden we vast, want in die stad op die berg staat een huis, waar een week lang een groep mensen verbleef, die, weer een bijbels beeld: voornamelijk uit kreupelen, zieken en blinden bestond. Was het een ‘goed werk’ om met havelozen op vacantie te gaan? Ik denk dat Jezus deze mensen graag in zijn nabijheid ziet en ik mocht daarvan getuige zijn.
Het zijn schetsen en dagboekaantekeningen van een licht, dat je niet onder de korenmaat moet stoppen.
Zaterdag 10 September
Na een miezerig begin in de Poeldijkstraat, weliswaar gelaafd door een maaltijd, en na een onrustige nacht in de bus (‘GVD waar zijn mijn pillen!’), is het in Frankrijk heerlijk weer geworden. We zijn met ruim 40 personen, mensen en begeleiders en al (30+10). De Grote 3, Zwanine, Quirien en Pebbles, geven het Drugspastoraat even handen en voeten: Quirien heeft zelfs een gebed uitgesproken in de bus, een echt busgebed.We zijn door de fenomenale chauffeurs inderdaad heelhuids aangekomen in een plaats aan de voet van de Pyreneeen, Lourdes. Het is dan 15.00 u op mijn klokje.
Heb je nog een verwachting van Lourdes? had Zwanine aan ieder van ons gevraagd. De meeste mensen vonden het fijn en leuk, ze hadden in geen tijden vakantie gehad en ik zei dat ik ‘gereinigd’ thuis hoopte te komen. ‘Zuiver’ was dan ook het thema.
Wat weet je meer van Lourdes?
Dat weet je pas als je gaat rondkijken. De eerste dag al bezochten we een kasteel, ‘Chateau de Lourdes’, hoog boven de stad. Ik zocht naar een jaartal en ontdekte het jaar 1507 ergens. Maar een stoere Senegalese rondleidster maakte er gewoon 1000 jaar geleden van. Zo kennen we onze informanten weer. Het museum was van recentere datum: de keuken annex slaapplaats gaf ons een kijkje in de provencaalse keuken, zelf boter maken, zelf spinnen en hele mooie blauwe borden maken, keramiek van de bovenste plank. Ik schetste het uitzicht, dat me erg aan Spa deed denken: een hotelstadje aan een prachtige groene rivier. Als je aan de oever staat, zou je een grot zien, maar zover zijn we nog niet.
Zondag 11 September
Tijdens een filmvoorstelling stak iemand een lijn over. Waarom niet naar die prachtige film kijken? Een lijn die het pastoraat had getrokken. Tot hier en niet verder. De man moest vertrekken.
De film had een ander thema: een genezing in Lourdes.Een jonge vrouw, half verlamd, wordt aan de baden , de zegen en voldoende wijwater blootgesteld, maar er gebeurt niets. Maar wat niemand geloofde: zij kon ineens lopen! Na een droom, die haar opwekte om dat te doen. De vraag is: kan Jezus ‘alle ziekte en alle kwaal’ genezen, zoals in de Bijbel staat. We denken te gauw aan wonderen, het moet spectaculair zijn, de droom moet op zijn minst door een engel geïnspireerd zijn. Maar als iemand uit een depressieve stemming ‘ontwaakt’ is dat al een wonder. Uiteindelijk moet ze toch even rusten na het dansje, waar ze een verkeerde danspas maakte. Is dat al weer het eind van de shub, van de ziekte, die waarschijnlijk MS was?
Zo komen we iets dichter bij het raadsel van Lourdes, waar in het jaar 1852 of daaromtrent een verschijning van Maria(?) heeft plaatsgehad. Bernadette Soubirous een ongekunstelde boerendochter zag dat allemaal en die verschijning vond plaats aan de oever van een rivier, de Gave. Als je je verbeeldt dat je Bernadette bent en naar de overkant staat te kijken, naar die driedubbele kerk, die boven de grot is verschenen, dan zou ze dat ‘onoverbrugbaar’ vinden.
Toch: Leve Bernadette.
Zelfs Franz Werfel was onder de indruk. Hij werd als Joodse vluchteling uit Oostenrijk via deze onbegrijpelijke weg gered. Hij krijgt in 1940 samen met zijn vrouw, onderdak in Lourdes en beschrijft ook het leven van Bernadette, die 18 x een visioen heeft gehad. Zij sprak steeds over haar ‘Lady’, waar ze verliefd op werd. Haar pastoor was kritisch en ook de hogere clerus geloofde er niets van. Toch was ze niet naïef en doorstond al dit ongeloof. In 1873 overleed ze aan tuberculose. Ze wilde geen Water van Lourdes. Dat was eigenlijk door haar ontdekt: een bron in die grot.
De wens van Lady om een kapel op die plaats te bouwen werd bovenmatig gehonoreerd: 3 kerken boven elkaar.
( Franz Werfel, Songs of Bernadette)
Dat Dat de RK Kerk hier ook niet naïef was, blijkt uit de zalig/ heiligverklaring en de religieuse verering van de ‘echte’ lady, die na al die jaren onafgebroken plaatsvindt. Wij zaten geboeid naar zo’ n dienst te kijken, bezocht door duizenden(!) mensen. Het was danook
Zondag , 11 September
en hoorden een preek van de Bisschop van Namen, die helaas niet vertaald werd. Wel was ons de gang van zake tijdens de Mis uitgebreid uitgelegd door Quirien.
Met Geert zat ik later een pilsje te drinken. Hij is zelf een wonderbare gast: hij is uit een onneembare vesting, de alcoholverslaving, ontsnapt, als uit een droom. Hij ziet de Lourdesprocessies aan zich voorbijgaan en schaamt zich evenals ik voor de omvang van de aanbidding, die niet alleen van het Lam is. De vreugde, die uit de menigte opklinkt, zou ook Jezus moeten gelden.
Gelukkig was er tijdens de Lichtprocessie, die we de dag daarop meemaakten, toch ook een ‘Jezusmoment’, nl toen de predikant vermeldde dat Jezus als twaalfjarige, 3 dagen onder moeders vleugels weg was, gewoon kwijt. Hij zat nl aan zijn vader God te denken. Dat zullen de duizenden Mariavereerders in hun zak kunnen steken.
Het Drugspastoraat voerde een vaandel, dat voor een enkeling een baken in zee is. Veel langer had de processie niet moeten duren: een onweersbui zou alle kaarsen hebben gedoofd.
Maandag 12 September
was de dag van de grotten. Ik bedoel die van Bettharam. Dat was een ‘lichtprocessie’ van een andere orde. Hier drupte druipsteen al jaren naar beneden. Het is kalksteen, waar water doorheen drupt of doorheen knalt en in dat oergeweld allerlei kunstzinnigheden creeert, zoals grotten, stalagmieten en- tieten. Een soldaat van Napoleon had dit ontdekt en in 1838 werd het door een professor wereldkundig gemaakt. Een ondernemende boer heeft het daarna groot aangepakt.
Het is kunst van boven, maar ook van onder: er stroomt een rivier onderdoor, 3 km lang.
Dinsdag 13 September
De morgenopening wordt geleid door Richard. Hij vraagt het woord.
- Het is wel prettig hier, maar als jullie denken dat ik hier mijn leven ga veranderen: vergeet het maar. Dan pak ik gewoon de draad weer op, pak mijn dope en mijn coke en er is dan niemand meer dan Richard alleen.
- maar het Drugspastoraat dan? vraagt iemand
- of gewoon iedere zondag naar een kerk, maakt niet uit welke, zegt een ander
Zo had iedereen een idee. Ik memoreerde dat je ook uit je ’onneembare vesting’ kon ontsnappen, maar het echte antwoord kwam van George: ‘zullen we allemaal Richard een knuffel geven?’. En hij stond op en omarmde hem. Het andere antwoord kwam van de pastor: De Heer is mijn herder, mij zal niets ontbreken (Ps 23).
Het vervolg was inderdaad volmaakt. De tocht van vandaag ging dwars door de Pyreneeen, van Noord naar Zuid. Het waren woeste taferelen, bergen in de mist, in de regen, smalle paden, waar we met de bus spitsroeden moesten lopen. De chauffeuse kreeg een hug.
Het scenario was: ezel of paard. Ik wilde een ezel, het Jezusbeest.
De herbergier schonk cappuccino en het lunchpakket mochten we binnen opeten.
Ezel dus. Ik werd van een helm voorzien en een mevrouw koos voor mij een niet te groot exemplaar uit. Daar ging ik met hulp overheen en daarna maakten we een wandeling. De mevrouw bleef voorop lopen en mijn ezel volgde haar voetsporen, zij het met een afwijking naar links. Dan moest je die met een teugel corrigeren. Het was treurig weer en je zag eigenlijk alleen maar de ezel, die je prettig tussen je benen voelde. Ik tekende een groene berghelling.
De mensen met wie ik optrok, waren niet allemaal in staat om op een ezel of een paard te klimmen. Wat te doen met die ‘zware jongen’ die met 3 personen een bus in- en uitgeholpen wordt. Of met mijn vriend Ojeah, die onder de leefregel van 2 L water per dag, onmogelijk een hele busreis stil kan zitten. Mensen met rolstoelen of rollator (4), kregen dan een ander programma dat door kreatieve Zwanine steeds met een doos kleurpotloden verlicht werd. Dat zo’n gezelschap toch nog de kracht krijgt om de Pic de Jer te bestijgen, weliswaar met een kabelbaan, is bijzonder. Dat de begeleiders in staat zijn om mensen de top te laten zien, deed mijn respect ook hemelhoog stijgen. Die achterliep had een voorsprong. Het was inmiddels 900 M hoog en wij waren onszelf overstegen. Dat was nog de grootste prestatie. We keken neer op de aarde met al zijn volheid, maar Leo, die vaak iets minder helderziend is, had ineens door, dat er een adelaar rondvloog. En niet een, maar wel 13, telde hij. Ze cirkelden met grote bruine vleugelslag, als deltavliegers, eindeloos in de rondte, opgevaren ten hemel..
Het was prachtig weer, de tocht was een succes. Alleen Richard met de baard, kon niet mee en we kochten een kaart voor zijn plakboek.
Over deelnemers gesproken: er was ook een echte tekenaar aan boord, die zich zonder achternaam afficheerde, zeg maar Karel. Af en toe gaf het tekencursus, schetspartijtjes. Dat gaat dan zo: maak een tekening, liefst blind, en geef die door aan je buurman/ vrouw, die daar een draai aan moet geven, een haal of een hart enz. Je krijgt dan iets anders terug. Soms lukt zo’n oefening, anderen drukken hun snor.
Die kan dan of een sigaretje gaan roken of een alcoholische drank nuttigen (2pp p.avond, voor 9 uur), een activiteit die de verslaving ,vooral van sigaretten, nauwelijks coupeert.
Ook Tineke is aan al deze zaken gehecht. Haar drive is echter een andere. Ze heeft een vriend en gaat binnenkort trouwen. Dat gaat wel op zijn Breukels: Een kapel van een ziekenhuis wordt dan afgehuurd, goed voor 80 plaatsen.
-Waarom, vraag ik .
-Nou, als je in een kerk trouwt, dan moet je ook naar de Gemeente. Het moet leuk blijven.
Kortom. Ze zingt ook Ierse Liedjes.
-Hoezo? Vraag ik
– Ja, ik was in Ierland met een vrijwilligersgroep van Pax Christi om een vredeszone te scheppen tussen de Ira en de Unionisten. We zongen dan in de bus voor kinderen, die naar school gingen.
Ik duw haar de berg op.
En dan heb je nog Co, die weliswaar goed ter been is, maar ook met gehoorapparaten worstelt en bij een meditatie soms in slaap valt. Het is heerlijk in de bergen, maar het is ook een sport.
Donderdag 15 September
Met een slotdienst in de Bernadettekapel leek het einde in zicht te komen. We hadden nog wat gewinkeld , waarbij ik speciaal op neen Franciscuskruis uit was, een Tau, dat in de meeste winkels niet te krijgen was. Er heerste in de groep niet echt een run op de kraaltjes en kettinkjes, maar wel was er overvloedig belangstelling voor het geneeskrachtige water, dat in jerricans moest worden ingeslagen. Het Drugspastoraat was bescheidener: alleen een Mariabeeldje met wijwater gevuld, werd aan ieder uitgereikt. De pastores drukten ons nog een persoonlijke zegen op het hart. En dat was het.
Of toch niet?
Er was een verfrissende regenbui geweest, zodat we ons maximaal gezuiverd voelden.
Zuiver of niet, we gingen nog even uit ons dak. De BeeGees en de Beatles waren hier de gastheren. De bonte avond kon ook niet zonder een gastvrouw, die zonder gene, maar met ringen en zilveren buiktas ons tot swingen dwong: Wendy. Daarbij komt de creativiteit van de mallebabbes helder voor het voetlicht. Ongeschoeid en ontwapenend werden diverse sketches opgevoerd, gedichten en liedjes voorgedragen (laat me!) en de stemming steeg toen Wendy en anderen de laatste disconummers doornamen. Mijn keybord gaf nog wat ondersteuning, maar de geluidsboxen namen ons mee naar een wereld, die ik slechts van horenzeggen ken. Iedereen kent hier alles.
Om een uur werden we tot stilte gemaand. Maar Wendy genoot van dat overdreven gebrul, dat mij wat op achterstand bracht. Wellicht kan Tineke of Wendy mij wat bijleren.
Om voor mijzelf te spreken:
Uit vuur en water, zon en licht
werd in het klein iets groots verricht.
Het zaad van Karel viel niet ver
ontkiemde in Cite Saint Pierre
De ezels waren steeds standby
dat voelde goed dat voelde blij.
De eetzaal was ook heel dichtbij
al moest je soms wel wachten.
Dan sta je in een lange rij
waar steeds nooit een minuut te vroeg
je bord gevuld werd , steeds genoeg.
Het stokbrood kon wat zachter
Een brilmans pakte dan je blad
en wenste je een goede dag.
Dat was in ‘t kort ons gaaf verblijf,
blijft altijd in onze gedachten.
Vrijdag 16 september
De laatste dag ging op in het klaarmaken voor de terugreis: de laatste boodschappen, afscheid van de ezel, de laatste lunch in het hotel. Naast het warme hapje kregen we ook een blik op de volgende groep: een bijna Messiaans gebeuren voorafgegaan door een groep helpers in witte klederen, naderde nu een kolonne rolstoelers, HET kenmerk van Lourdes. Bij alle kritiek die je misschien hebt op Lourdes, kun je ook bewondering hebben voor al die verdrukten die hier naar toe komen. Dat ze in de ‘Cite’ een liefdevolle tijd zullen doorbrengen, is zeker. De sfeer was tof en het eten: daar moet ieder maar zelf over oordelen. Ik vond alles smakelijk.
We gaan nu terug naar Amsterdam. We zijn niet veranderd, maar hebben met Zwanine een steen inde rivier gelegd. Die zal altijd een beetje anders stromen. George gaf ons het water, de steen moet je zelf leggen.
Co van Melle